برای رسیدن به نظام مسائل هر جامعه از جمله جامعه ایران، بایستی مسیری را طی کرد. این مسیر، گام هایی از احصاء مسائل تا مدل سازی آن است. در این میان، گام های دیگری نیز وجود دارد.
مسیر مذکور را می توان در جدول زیر مشاهده کرد:
احصا: جستجوی مسائل در منابع
فهرست بندی: چینش بدون طبقهبندی و غیرنظاممند عناصر
مقوله بندی: انتزاع مقولات از فهرست مسائل
قواره بندی: انتزاع عرصه ها یا تنظیم مقولات در قواره پیشنهادی
شاکله بندی: تنظیم مقولات و مسائل ذیل شاکله چندبعدی
شبکه سازی: طراحی شبکه ارتباطی مسائل و مقولات
مدل سازی: طراحی مدل ارتباطی مسائل، مقولات، عرصهها و ابعاد
منظور از احصاء، جستجوی مسائل در منابع مختلف موجود در حوزه مسائل فرهنگی اجتماعی جامعه ایران است. پس از آن بایستی بتوان آن ها را به صورت فهرست وار مرتب کرد. در گام بعد می توان از مقولهبندی صحبت به میان آورد. مقوله بندی شامل طبقه بندی مسائل مشابه در یک واحد مشترک می باشد. گام بعدی شامل قواره بندی است که در واقع یک مرحله به طبقه بندی مراحل قبل و در نظر گرفتن اشتراکات مقولات یا همان مقولات مشترک می پردازد. شاکلهبندی به عنوان گام بعدی، همه مقولات را ذیل چند بعد تنظیم می نماید. سپس در گام شبکه سازی، شبکه ارتباطی مسائل و مقولات در نظر گرفته می شود. در نهایت، در گام مدلسازی طراحی مدل ارتباطی مسائل، مقولات، عرصهها و ابعاد صورت می گیرد.
مسائل اجتماعی
از جمله منابع مهمی که به مسائل اجتماعی در ایران پرداخته اند می توان به فهرست جدول زیر اشاره کرد:
شماره | سال | مرکز_متفکر | نوع ارائه | منبع |
1 | 1400 | نامخواه | فهرست 8 تایی | نامخواه، مجتبی (1400) طرح درس مسائل اجتماعی فرهنگی |
2 | 1399 | دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران | فهرست 15 تایی | جمعی از نویسندگان (1399) مجموعه گزارشهای بومیسازی تجارب کاهش آسیبهای اجتماعی در جهان، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و سازمان امور اجتماعی وزارت کشور |
3 | 1399 | صفارینیا | فهرست 9 تایی | صفارینیا، مجید (1399) آسیبشناسی اجتماعی، تهران: ارسباران |
4 | 1399 | صدفی | موضوعی 3 گانه | صدفی، ذبیحالله (1399) فرایندهای جامعهشناختی با تاکید بر مسائل جامعهشناختی نظم و تغییر، تهران: اساطیر پارسی: چاپار |
5 | 1398 | محسنی | فهرست 17 تایی | محسنی، رضاعلی (1398) جامعهشناسی مسائل و آسیبهای اجتماعی، تهران: جامعهشناسان |
6 | 1398 | عشایری و نامیان | ابعاد 2 گانه | عشایری، طاها؛ نامیان، فاطمه (1398) مسائل اجتماعی در ایران، هشت پرسش جامعهشناختی جامعۀ ایرانی، تهران: جامعهشناسان و روششناسان. |
7 | 1397 | انجمن جامعهشناسی ایران | موضوعی 8 گانه | جمعی از نویسندگان (1397) مقالات سومین همایش ملی آسیب های اجتماعی در ایران، تهران: آگاه |
8 | 1397 | یعقوبیدوست | فهرست 24 تایی | یعقوبیدوست، محمد (1397) جامعهشناسی مسائل اجتماعی معاصر ایران، تهران: جامعهشناسان |
9 | 1397 | کاظمی و جاوید | فهرست 17 تایی | شجاع کاظمی، مهرانگیز و مومنی جاوید، مهرآور (1397) آسیبهای اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوریهای زیربنایی و راهکارهای مقابلهای، تهران: آوای نور |
10 | 1397 | زاهدی اصل | فهرست 8 تایی | زاهدی اصل، محمد (1397) آسیبهای اجتماعی از منظر مددکاری اجتماعی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی |
11 | 1393-1397 | آیندهبان | فهرست 30 تایی | آیندهبان، (1393-1397) |
12 | 1395 | اسفندیاری | فهرست 17 تایی | اسفندیاری، محمد (1395) آسیبشناسی دینی، تهران: کویر |
13 | 1394 | جعفریروشن | فهرست 8 تایی | جعفری روشن، مرجان (1394) مسائل اجتماعی آسیب زا با نگاهی به پیشگیری محله مدار، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی |
14 | 1393 | رفیعپور | نظامات 6 گانه | رفیعپور، فرامرز (1393) دریغ است ایران که ویران شود، تهران: شرکت سهامی انتشار |
15 | 1393 | انجمن جامعهشناسی ایران | موضوعی 9 گانه | جمعی از نویسندگان (1393) مقالات دومین همایش ملی آسیب های اجتماعی در ایران، تهران: آگاه |
16 | 1390 | سروستانی | فهرست 7 تایی | صدیق سروستانی، رحمت الله (1390) آسیبشناسی اجتماعی (جامعهشناسی انحرافات اجتماعی)، تهران: سمت |
17 | 1389 | کاوه | فهرست 30 تایی | کاوه، محمد (1389) آسیبشناسی بیماریهای اجتماعی، جلد یک، تهران: جامعهشناسان |
18 | 1389 | خسروپناه | جریانات 12 گانه | خسروپناه، عبدالحسین (1389) جریانشناسی ضد فرهنگها، قم: تعلیم و ترییت اسلامی |
19 | 1389 | معیدفر | فهرست 8 تایی | معیدفر، سعید (1389) مسائل اجتماعی ایران (جامعه شناسی اقشار و گروههای آسیبپذیر)، تهران: علم |
20 | 1385 | معیدفر | فهرست 8 تایی | معیدفر، سعید (1385) جامعهشناسی مسائل اجتماعی ایران، تهران: نور علم |
21 | 1385 | مظلوم خراسانی | فهرست 5 تایی | مظلوم خراسانی، محمد (1385) بررسی مسائل اجتماعی ایران، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد |
22 | 1384 | احمدی | فهرست 7 تایی | احمدی، حبیب (1384) جامعه شناسی انحرافات، تهران: سمت |
23 | 1383 | انجمن جامعهشناسی ایران | موضوعی 6 گانه | جمعی از نویسندگان (1383) مسائل اجتماعی ایران، تهران: انجمن جامعه شناسی ایران |
24 | 1380 | رئیسدانا | فهرست 9 تایی | رئیس دانا، فریبرز (1380) بررسی هایی در آسیب شناسی اجتماعی ایران، تهران: سازمان بهزیستی کشور، دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی |
25 | 1372 | ستوده | فهرست 6 تایی | ستوده، هدایت الله (1372) مقدمهای بر آسیبشناسی اجتماعی، تهران: آوای نور |
بر اساس، اشتراک گیری اولیه از مسائل مورد توجه در منابع فوق ، جدول زیر شامل فهرست مسائل اجتماعی اولویتدار ایران بر اساس بیشترین فراوانی در منابع بدست آمده است.
مسئله | میزان تکرار | |
1 | مسائل زنان | 20 |
2 | مسائل کودکان | 19 |
3 | مسائل کاری | 16 |
4 | اعتیاد | 16 |
5 | مسائل رسانه و فضای مجازی | 16 |
6 | مسائل سکونتی | 14 |
7 | بیعدالتی و نابرابری | 9 |
8 | خودکشی | 9 |
9 | طلاق | 9 |
10 | فقر | 8 |
11 | مهاجرت عمومی و نخبگانی | 8 |
12 | حاشیهنشینی | 8 |
13 | بیکاری | 6 |
14 | خشونت خیابانی | 7 |
15 | خشونت خانگی | 6 |
16 | مسائل هویتی | 5 |
17 | روسپیگری | 4 |
همچنین، بر اساس نظر خبرگی، 35 مسئله زیر به عنوان مسائل اولویت دار اجتماعی با ضرایب 1 و 2 و 3 ( به معنای اولویت کمتر تا بیشتر) مطرح شده است.
فهرست مسائل اجتماعی اولویتدار ایران بر اساس تحلیل خبرگی
*** | ** | * | |
1- تبعیض و نابرابری و ناعدالتی
2- چالش امید و آینده 3- افول اعتماد اجتماعی 4- مسائل سکونت 5- مسائل کاری 6- مسائل جمعیتی 7- مسائل مشارکت 8- مسائل زنان و خانواده 9- مسائل جنسی 10- مسائل هویتی 11- مفاسد اخلاقی 12- مهاجرت 13- اعتیاد |
14- فقر
15- فساد 16- سرمایهسالاری 17- مسائل دینی و معنوی 18- فقدان شادی 19- خشونت 20- شکاف نسلی 21- مسائل فضای مجازی 22- ضعف انسجام اجتماعی 23- استضعاف 24- مسائل پوشش |
25- مسائل ناظر به آزادی
26- فردگرایی 27- مسائل کودکان و نوجوانان 28- مسائل سالمندان 29- مسائل مستضعفان بینماینده 30- مسائل یقهسفیدان 31- مسائل محیطزیستی 32- بیتفاوتی اجتماعی 33- ارتجاع در سبک زندگی 34- تکدی گری 35- جرم و جنایت |
از جمله سنت های رایج فضای دانشگاهی و خبرگی و نیز سیاستگذاری، استخراج صد مسئله اجتماعی و نیز ده مسئله اولویت دار یک جامعه است. این سنت به سیاستگذاری های هدفمند و نیز فضای اجماع سازی خبرگی کمک شایانی می کند.
ادامه دارد….